خبرگزاری حوزه – تبریز: آذربایجان به روایت تاریخ و تاریخ نویسان از آن جمله مناطف متعصب و وفادار به تشیع علوی است که زبانزد خاص و عام است، شهر تبریز به عنوان اولین پایتخت تشیع در جهان اسلام شناخته می شود. قضیه از این قرار است که اسماعیل، ملقب به ابوالمظفر بهادرخان حسینی و معروف به شاه اسماعیل یکم مؤسس سلسله ایرانی صفوی، نخستین سلسه بومی حاکم بر این منطقه پس از ۸۰۰ سال بود؛ وی که رهبر یک گروه شیعی به نام قزلباش بود از سال ۹۰۷ ه. ق با تصرف تبریز و در سال های بعد، تمامی سرزمین امروزی ایران و بخش هایی از عراق کنونی را به قلمرو خود افزود، از وی اشعاری به ترکی و به فارسی با تخلص «ختایی» برجای مانده است.؛ شاه اسماعیل در اولین اقدام مهم خود، در شهر تبریز مذهب تشیع را به عنوان مذهب رسمی دولت و مملکت صفوی اعلام کرد.
برهمین اساس، اعیاد و سنت های دینی مسلمانان در این خطه به شکل ویژه ای بزرگ داشته می شود، یکی از این اعیاد، عید غدیر است، مردم آذربایجان شرقی برای این روز برنامه ریزی خاصی کرده و در جشن های این روز شرکت می کنند.
یکی از سنت های دیرین مردم آذربایجان شرقی برگزاری جشن های غدیر در منازل است که با حضور همسایه ها و اقوام و آشنایان برگزار می شود، این مراسم با مولودی خوانی و سخنرانی در خصوص ابعاد مسئله غدیر همراه است، پخش نقل و شیرینی و شکلات در بین مردم از رسومی است که از قدیم وجود دارد.
نقل شده است که امام حسن(ع) روز عید غدیر در کوفه مهمانی بزرگی برپا می داشتند و پس از اتمام مهمانی، هدایایی به مردم اعطا می فرمودند، لذا این حرکت امام حسن(ع) موجب شد مردم به روز عید غدیر عادت کنند.
تبریک گفتن
تبریک گفتن در روز عید غدیر از شعائر شیعه است و می شود گفت گرم ترین و واقعی ترین تبریک ها برای عید غدیر است؛ امام رضا(ع) می فرماید: «و هو یوم التهنیه یهنی بعضكم بعضاً فاذا لقی المؤمن اخاء یقول: الحمدلله الذی جعل من المتمسكین بولایه امیرالمؤمنین و الائمه سلام الله علیهما»:
«روز عید غدیر روز تهنیت گویی است، بعضی از شما به بعض دیگر تهنیت بگوید و هرگاه مؤمنی با برادرش برخورد كرد، بگوید، ستایش مخصوص خداوندی است كه ما را از پیوستگان به ولایت امیرالمومنین(ع) و امامان قرار داد.»
غدیر عید دینی آذربایجانی ها
آذربایجانی ها عید غدیر را یکی از اعیاد بزرگ دینی می دانند و در این روز، ضمن ابراز ارادت به ساحت حضرت علی(ع) به عنوان پیشوای نخست شیعیان جهان، مراسم و آیین های خاص این روز را برگزار می کنند.
این عید در نزد مردم آذری زبان، به معنای عرض علاقه و ارادت به خاندان پیامبر اکرم (ص) و به خصوص فرزندان علی (ع) و فاطمه (س) است و مردم با حضور در تکایا، مساجد و امامزادگان در جشن و سرور این روز شرکت می کنند.
برنامه های جشن غدیر به مناسبت دهه امامت و ولایت در طول این دهه برگزار می شود و شهر تبریز و دیگر شهرهای این استان توسط مردم و برخی دستگاه های اجرایی آذین بندی و آماده سازی می شود، در سراسر شهر تبریز شور و نشاط مردم برای نصب بنر، پرچم و آذین بندی شهر دیده می شود.
شهر تبریز از عید قربان آماده برگزاری جشن های روز عید غدیر است و از چند روز مانده سازمان ها، ارگان ها و مردم با نصب بنر زمان و مکان برگزاری جشن بزرگ غدیر را اعلام می کنند.
تکریم و تجلیل از سادات در عید غدیر
سادات در بین مردم ترک زبان جایگاه ویژه ای دارند، تکریم و تجلیل از سادات از جمله رسوم مهم ترک زبان هاست که در روز عید غدیر انجام می شود، سادات با توجه به آشنایی با این رسم مردم در روز عید غدیر خانه خود را برای ورود میهمانان آماده می کنند، معمولا سادات سکه ها یا اسکناس های تبرکی را برای هدیه به میهمانان آماده می کنند، مردم آذربایجان با حضور در منازل سادات این عید سعید را به سادات تبریک می گویند و برای یک سال آینده خود تبرکی از سادات هدیه می گیرند، مردم اعتقاد دارند پولی را كه به عنوان هدیه از سادات گرفته اند، نباید خرجکنند بلكه به عنوان تبرک و بركت یا «ته كیسه» در نزد خود نگه دارند.
یکی دیگر از رسم و رسوم مردم آذربایجان، حضور در مزار و عرض ارادت به ساحت شهدا و سادات دفن شده در مزارهای شهر است، آن ها با حضور در مزار سادات و هدیه فاتحه به روح آن ها و پخش نذورات این عید را در کنار مزار سادات گرامی می دارند.
تبریک به امام جمعه شهر
در سال های گذشته صبح روز عید غدیر، مردم شهر تبریز و دیگر شهرها با مراجعه به دفتر امام جمعه، با ایشان تجدید بیعت می کردند، همچنین به بیت آیت الله سیدمحمدتقی آل هاشم امام جمعه موقت تبریز مراجعه کرده و از نزدیک این عید بزرگ را به ایشان تبریک می گفتند، خانواده آل هاشم هرساله در عید غدیر، میزبان مردم مومن و ولایی است؛ اما این رسم امسال به شکل پررنگ تری برگزار خواهد شد، چرا که حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی آل هاشم که به تازگی از سوی رهبر انقلاب به عنوان نماینده ولی فقیه در استان معرفی شده اند، بهانه خوبی است تا این رسم با شکوه بیشتری برگزار شود.
مراسم عمامه گذاری طلاب
جشن‌های غدیر در بقاع متبرکه، امامزادگان و مساجد استان آذربایجان شرقی برگزار می شود، همچنین مراسم عمامه گذاری به این مناسبت در برخی از مدارس علمیه استان برپا می شود که طلاب این روز عزیز را برای معمم شدن انتخاب می کنند، در این مراسم، طلاب سادات در اولویت قرار دارند و به رسم احترام، ابتدا مراسم عمامه گذاری آن ها برگزار می شود.
حضور خانواده های طلاب در این مراسم، از نکات جالب توجه این مراسم است، چرا که این مراسم یکی از به یاد ماندنی ترین روزها برای طلابی است که معمم می شوند و آن ها می خواهند این روز شیرین را با خانواده های خود تقسیم کنند.
مراسم عقد و عروسی به میمنت غدیر
مردم شهرهای این استان به لحاظ ارادت خالصانه ای که به خاندان نبوت دارند همواره در تلاشند تا بیشتر آیین های جشن و عروسی های فرزندانشان را در فاصله دو عید بزرگ اسلامی یعنی قربان تا غدیر برگزار کنند.
کوچه و برزن در این ایام مملو از خودروهای عروسی و شادی و نشاط در بین خانواده های عروس و داماد است و برخی از خانواده‌ها نیز برای نوعروس هدیه می آورند که این رسم از رسوم کهن این خطه از کشور است.
اما استان آذربایجان شرقی از استان های متعصب و وفادار به امام علی(ع) است و هیئت های مذهبی مختلفی به نام این امام شیعیان در شهر تبریز و شهرهای دیگر فعالیت دارند که در ایام عید غدیر فعالیت این هیئت ها افزایش می یابد و جشن های سرور و شادی و برپایی ایستگاه های صلواتی توسط این هیئت ها در سطح شهر برپا می شود.
بیت اله احمدی
